ชักเย่อ

ชักคะเย่อ

จำนวนผู้เล่น    ไม่จำกัดจำนวน

วิธีเล่น:   

แบ่งผู้เล่นเป็น 2 ฝ่าย ให้มีจำนวนเท่ากันๆ กัน นำเชือกเส้นใหญ่ที่มีความเหนียวพอจะทานกำลังของผู้เล่นทั้ง 2 ฝ่ายได้ แล้วให้ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายจับสลากหรือจับไม้สั้นไม้ยาวเลือกแดน ผู้เล่นจะไปยืนประจำที่ข้างเชือกที่วางกะระยะให้ห่างกัน พอให้ไม่ชนกันได้ขณะเอนตัวดึงเชือก เมื่อวางระยะดีแล้ว ผู้เล่นจะดึงเชือกให้สูงพอเอว ผู้ตัดสิน จะไปยืนตรงเส้นศูนย์กลาง เมื่อผู้ตัดสินให้สัญญาณ ทั้งสองฝ่ายจะลงมือดึงเชือก พยายามให้อีกฝ่ายหนึ่งลู่ไปทิศทางของตน แต่ละฝ่ายมีผู้ให้สัญญาณเพื่อให้เกิดความพร้อมเพรียงกัน ผู้ที่อยู่ต้นเชือกและหางเชือกเป็นคนสำคัญยิ่งในระหว่างดึงนั้น ถ้าผู้ใดเสียหลักยันพื้นไม่อยู่ก็จะเสียกำลัง ความสนุกอยู่ที่ผู้ให้สัญญาณและผู้เล่นที่มีสีหน้าต่างๆ กัน ถ้าฝ่ายใดดึงให้อีกฝ่ายหนึ่งให้ลู่ตามไปจนถึงเส้นชัยจะเป็นฝ่ายชนะ

การละเล่นของเด็ก

	การเล่นเป็นชีวิตจิตใจของเด็ก ไม่มีเด็กคนไหนที่ไม่ชอบเล่น ไม่ว่าจะเล่นคนเดียวหรือเล่นกับเพื่อนๆ การเล่นและเด็ก  จึงมีความสัมพันธ์กัน เด็กที่ไม่รู้จักเล่นหรือไม่ชอบเล่นอาจกล่าวได้ว่าผิดธรรมชาติ เป็นเด็กซึ่งไม่สมบูรณ์ทางกายหรือสมอง การเล่นไม่ใช่การใช้เวลาสูญเปล่า แต่เป็นการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ ในการส่งเสริมความสามารถทางกายจิตใจ และช่วยให้มีสัมพันธ์อันดี ซึ่งจะนำไปสู่ความสำเร็จในชีวิต ข้อสำคัญอยู่ที่ว่า "เมื่อไรควรเล่น" การเล่นจะให้ประโยชน์อย่างไร แม้ในบางครั้งก็ยังใช้ "การเล่น" เป็นสื่อให้เกิดการเรียนรู้ได้ดีกว่าวิธีอื่น            การเล่นของเด็กไทยก็มีหลายอย่างที่เหมือนกับเด็กชาติอื่น และที่แตกต่างเป็นของไทยโดยเฉพาะก็มี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสิ่งแวดล้อม    และธรรมชาติของแต่ละชาติ เช่น การเล่นซ่อนหาในยุโรปก็มีเล่นกันมาก วิธีเล่นอาจแตกต่างกันไปบ้างเล็กน้อย การเล่นของเด็กในเอเชียที่คล้ายกันได้แก่ หมากเก็บ ในอินเดียวและฟิลิปปินส์ก็มีแต่วัสดุที่นำมาเล่นต่างกัน ดังนี้เป็นต้น            การละเล่นของเด็กไทยที่จะนำมากล่าวถึงจะเป็นเพียงตัวอย่างที่เลือกมาจากที่เล่นกันอยู่ในสมัยโบราณ เฉพาะที่มีคุณค่า   ในการพัฒนาเด็กในด้านต่างๆ การเล่นบางอย่างยังยืนยงมาถึงปัจจุบัน บางอย่างก็หมดไปด้วยวัฒนธรรมตะวันตกเข้ามาแทนที่ เพราะเด็กขาดความอิสระเสรีในการเล่นพ่อแม่ ครูเข้า มามีบทบาทในการกำหนด การเล่นของเด็กมากขึ้น การเล่นแบบเดิมนี้จึงควรอนุรักษ์ไว้เป็นสมบัติวัฒนธรรมของไทย ให้เด็กรุ่นหลังได้รู้จัก และเพื่อศึกษาลักษณะสังคมไทยในสมัยนั้น ๆ
การละเล่นของเด็กและผู้ใหญ่                 ชักเย่อ ลูกช่วง งูกินหาง โค้งตีนเกวียน จ้ิองเด ไม้หึ่ง รีรีข้าวสาร สะบ้า แม่ศรีคล้องช้าง ว่าว                          ชักเย่อ                  ผู้เล่นแบ่งออกเป็นสองฝ่าย มีจำนวนเท่ากัน (นอกจากจะตกลงกันเป็นพิเศษ เช่น ฝ่ายหนึ่งชายฝ่ายหนึ่งหญิง จะให้ชายมีจำนวนน้อยกว่าหญิงก็ได้)       วิธีเล่น นำเชือกเส้นใหญ่ที่มีความแข็งแรงพอจะทานกำลังผู้เล่นทั้งสองฝ่ายที่จะดึงเชือกนั้นมาวาง มีเส้นเขตกลาง ซึ่งจะวางเชือกให้กึ่งกลางตรงเส้นพอดี แล้วให้ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายจับสลาก หรือไม้สั้นไม้ยาว ว่าใครจะอยู่ด้านไหนเมื่อได้สลากแล้วผู้เล่นจะไปยืนประจำที่ข้างเชือกที่วาง กะระยะให้ห่างกัน พอให้ไม่ ชนกันได้ขณะเอนตัวดึงเชือก เมื่อวางระยะดีแล้ว ผู้เล่นจะดึงเชือกให้สูงพอเอว ผู้ตัดสินจะไปยืนตรงเส้นเขตกลาง (ซึ่งเป็นเส้นชัยด้วย) เมื่อผู้ตัดสินให้สัญญา-ณ ทั้งสองฝ่ายจะลงมือดึงเชือกพยายามให้อีกฝ่ายหนึ่งลู่ไปในทิศทางของตนแต่ละฝ่ายมีผู้ให้สัญญาณเพื่อให้เกิดความพร้อมเพรียงกัน ผู้ที่อยู่ต้นเชือกและหางเชือกเป็นคนสำคัญ ยิ่งในระหว่างดึงนั้น ถ้าผู้ใดเสียหลักยันพื้นไม่อยู่ก็จะเสียกำลัง ความสนุกอยู่ที่ผู้ให้สัญญาณและผู้เล่นที่มีท่าทางสีหน้าต่างๆ กัน การแพ้ชนะอยู่ที่ฝ่ายไหนสามารถดึงอีกฝ่ายหนึ่งให้ลู่ตามไปถึงเส้นชัยจะเป็นฝ่ายชนะ การเล่นชนิดนี้ฝึกความพร้อมเพรียง ความอยู่ในระเบียบวินัย การทรงตัวและ ออกกำลังกายทั้งแขนและขา การละเล่นแบบนี้ในภาคเหนือเรียกว่า "ยู้ส้าว" มีวิธีการเล่นเหมือนกันกับภาคกลางแต่ภาคเหนือมีคำร้องประกอบด้วย    ลูกช่วง                  แบ่งผู้เล่นเป็นสองฝ่ายเท่า ๆ กัน อุปกรณ์การเล่น ใช้ผ้าเช็ดหน้าผืนใหญ่ห่อเอาหญ้าแห้งหรือวัตถุนิ่ม ๆ ให้เป็นลูกกลม ๆผูกชายไว้ ยาวพอจะโยนได้     วิธีเล่น  แบ่งเขตผู้เล่นเป็น ๒ ฝ่าย ยืนห่างกันพอสมควร เริ่มต้นโยนลูกไปให้อีกฝ่ายหนึ่งรับ ถ้ารับได้ก็มีสิทธิ์ที่จะปาให้ถูกตัวคนใดคนหนึ่งของฝ่ายตรงข้าม ถ้าปาไม่ถูกก็พับไปต้องโยนกลับไปให้ฝ่ายตรงข้ามให้เป็นผู้รับถ้าปาถูกคนไหนคนนั้นต้องไปเป็นเชลยอีกฝ่ายหนึ่งเล่นสลับกันดังนี้ต่อไปจนเหนื่อยฝ่ายไหนได้เชลย มากฝ่ายนั้นชนะ                การเล่นชนิดนี้ฝึกความสังเกต ความว่องไวและความรับผิดชอบ ภาคอีสานและภาคใต้มีการเล่นคล้ายกัน ต่างกันที่การโยนลูกช่วงนั้น ผู้โยนลูกช่วงเป็นผู้ขี่คอคนซึ่งสมมุติเป็นม้า การเล่นชนิดนี้ภาคอีสานเรียกว่า "ม้าหลังโปก" ภาคใต้เรียกว่า "ขี่ม้าโยนรับ""ขี้ม้าโยนผ้า" ความสนุกอยู่ที่การ หลอกล่อของคนและม้าตอนรับกัน ถ้าลูกตกม้าเก็บได้ก็อาจทำพยศให้คนตกเป็นต้น                                                    งูกินหาง       วิธีเล่น     ให้คนหนึ่งเป็นพ่องู อีกคนหนึ่งเป็นแม่งู พ่องูยืนหันหน้าเข้าหาแม่งู นอกนั้นเป็นลูกงูจับเอวกันเป็นแถวยาว ความยาวของลูกงูนั้นขึ้นอยู่กับจำนวน ของผู้เล่น ในการเล่นมีบทพูดโต้ตอบกัน ดังนี้ พ่องู : แม่งูเอ๋ย แม่งู : เอ๋ย (ลูกงูช่วยตอบ) พ่องู : กินน้ำบ่อไหน แม่งู : กินน้ำบ่อโศก ลูกงู : โยกไปก็โยกมา (แม่งูและลูกงูโยกตัว ขยายแถวทั้งแถว) พ่องู : แม่งูเอ๋ย แม่งู : เอ๋ย พ่องู : กินน้ำบ่อไหน แม่งู : กินน้ำบ่อทราย ลูกงู : ย้ายไปก็ย้ายมา (วิ่งทางซ้ายทีขวาที) พ่องู : กินน้ำบ่อไหน แม่งู : กินน้ำบ่อหิน ลูกงู : บินไปก็บินมา (ทำท่าบินแล้วจับเอวต่อ) พ่องู : หุงข้าวกี่หม้อ แม่งู : ..... หม้อ (เท่ากับจำนวนลูกงูกับแม่งู) พ่องู : ขอกินหม้อได้ไหม ลูกงู : ไม่ได้ พ่องู : ตำน้ำพริกกี่ครก แม่งู : ..... ครก พ่องู : ขอกินครกได้ไหม ลูกงู : ไม่ได้ พ่องู : ทอดปลาทูกี่ตัว แม่งู : …….. ตัว พ่องู : ขอกินตัวได้ไหม ลูกงู : ไม่ได้ พ่องู : กินหัวกินหางกินกลางตลอดตัว แม่งู : กินหางตลอดหัว พ่องูจะไล่จับลูกงูจากปลายแถวขึ้นมาหัวแถว แม่งูต้องพยายามป้องกันไม่ให้พ่องูเอาลูกงูไปได้โดยการกางมือกั้น แล้วลูกงูต้องคอยวิ่งหนีแต่ต้องระวังไม่ให้ แตกแถว เมื่อจับลูกงูได้พ่องูจะถามลูกงูว่า พ่องู : อยู่กับพ่อหรืออยู่กับแม่ ลูกงู : อยู่กับแม่ พ่องู : ลอยแพไป พ่องู : หักคนจิ้มน้ำพริก พ่องูก็จะจับลูกงูให้ออกจากการเล่นไปอยู่เช่นนี้จนจับได้หมด ถ้าตอบว่า "กินกลางตลอดตัว" พ่องูจะจับลูกงูตัวแรกในบริเวณกลางลำตัว ต่อ ๆ ไปก็เลือกจับตามใจชอบ ลูกงูต้องหลบหลีกให้ดี ถ้าแม่งูตอบว่า กินหัวตลอดหาง พ่องูต้องพยายามปล้ำกับแม่งูให้แพ้ชนะให้ได้ แล้วจับลูกตั้งแต่หัวแถงลงไปจนหมด เป็นอันจบเกม การเล่นชนิดนี้ นอกจากให้ความสนุกสนานแล้วยังเป็นการฝึกภาษา ถ้าเป็นการเล่นของเด็กจะมีเพียงบทโต้ตอบดังกล่าวเพื่อเป็นการเรียนรู้ในการสื่อสารในเรื่องความหมายของกริยาต่างแต่ถ้าเป็นผู้ใหญ่จะใช้บทร้องพระนิพนธ์ของ สมเด็จ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ในบทละครดึกดำบรรพ์ เรื่องอิเหนาตอนเสี่ยงเทียนให้เด็กร้องที่หน้าวิหารเพียง ๒ บท ต่อไปนั้นผู้เล่นก็จะใช้ปฏิภาณ ในการโต้ตอบจนพอใจจึงจะวิ่งไล่จับกัน          " แม่งูเอ๋ยเจ้าไปอยู่ที่ไหนมา            ไปกินน้ำหนากลับมาเมื่อตะกี้             กินน้ำบ่อไหนบอกไปให้ถ้วนถี่             จะบอกประเดี๋ยวนี้             บอกมาซีอย่าเนิ่นช้า             ไปกินน้ำเอย ไปกินน้ำบ่อหิน (ซ้ำ)              บินไปก็บินมา ฉันรักเจ้ากินรา ิ             บินมาบินไปเอย" พ่องูจะถามซ้ำ แม่งูจะตอบว่าไปกินน้ำบ่ออื่นๆ ร้องให้รับกัน การเล่นในภาคเหนือเรียกว่า "งูสิงสาง" วิธีเล่นคล้ายกัน แต่ไม่มีพ่องููแม่งูคนหนึ่งจะขุดดินคนที่เหลือ จับเอวกันเป็นงู ฝ่ายที่เป็นงูเดินไปรอบ ๆ แล้วมีการโต้ตอบกันระหว่างคนขุดดินกับงูเป็นภาษาเหนือล้อเลียนกันตอนแรกงูถามว่าขุดอะไร ขอบ้าง (อ้างชื่อของใน ดิน เช่น แห้ว มัน) ต่อมาคนขุดดินของงูบ้างงูไม่ให้ บอกให้ไล่จับเอา                             คังตีนเกวียน  โค้งตีนเกวียน หรือระวงตีนเกวียน (ภาคอีสาน)           วิธีเล่น ในภาคอีสานจะแบ่งคนเล่นเป็นสองพวก พวกหนึ่งยืน พวกหนึ่งนั่งสลับกันไปพวกที่นั่งเอาเท้ายันกันไว้ มือจับคนยืนจับกันเป็นรูปวงกลม พวกยืน เดินไปรอบ ๆ พวกนั่งยกกับพ้นพื้นหมุนไปรอบ ๆ ถ้าฝ่ายหนึ่งทำมือหลุดเป็นฝ่ายแพ้ ต้องเปลี่ยนไปเป็นฝ่ายยืน                       การเล่นชนิดนี้ภาคกลาง เรียกว่า "หมุนนาฬิกาหรือทอดกระทะ เป็นการเล่นฝึกการทรงตัว ความพร้อมเพรียงและความอดทน